Τι είναι η πρωτοπαθής περιτονίτιδα;
Η πρωτοπαθής περιτονίτιδα, γνωστή και ως αυτόματη βακτηριακή περιτονίτιδα, είναι μια φλεγμονή του περιτοναίου. Πρόκειται για τη μεμβράνη που καλύπτει τα εσωτερικά όργανα της κοιλιάς και το εσωτερικό τοίχωμα της κοιλιακής κοιλότητας.
Σε αντίθεση με τη συχνότερη δευτεροπαθή μορφή περιτονίτιδας, η πρωτοπαθής περιτονίτιδα εμφανίζεται χωρίς την ύπαρξη κάποιας ενδοκοιλιακής διάτρησης ή χειρουργικής αιτίας. Η λοίμωξη εμφανίζεται όταν μικρόβια μεταφερθούν στο περιτόναιο μέσω του αίματος ή της λέμφου. Συχνότερα, προέρχονται από το ασκιτικό υγρό σε ασθενείς με ηπατική νόσο ή κίρρωση.
Πρόκειται για μια σπάνια, αλλά σοβαρή κατάσταση που προκαλεί έντονη φλεγμονή στο περιτόναιο. Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα με την κατάλληλη ιατρική φροντίδα, μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της γενικής κατάστασης του ασθενούς.
Πώς προκαλείται;
Η πρωτοπαθής περιτονίτιδα προκαλείται όταν μικροοργανισμοί εισέρχονται στην περιτοναϊκή κοιλότητα χωρίς να υπάρχει εμφανής ρήξη ή βλάβη κάποιου ενδοκοιλιακού οργάνου.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα μικρόβια μεταφέρονται μέσω του αίματος ή της λέμφου, φτάνοντας στο περιτόναιο από απομακρυσμένες εστίες του σώματος.
Σε ασθενείς με ασκίτη, το περιτοναϊκό υγρό λειτουργεί ως πρόσφορο περιβάλλον για την ανάπτυξη βακτηρίων, καθώς η άμυνα του οργανισμού στην περιοχή είναι μειωμένη. Έτσι, η λοίμωξη εγκαθίσταται χωρίς να προηγηθεί τραυματισμός ή χειρουργική επιπλοκή.
Η φλεγμονώδης αντίδραση που ακολουθεί οδηγεί σε ευαισθησία και φλεγμονή του περιτοναίου, με αποτέλεσμα πόνο, πυρετό και σημεία γενικευμένης λοίμωξης.
Πρωτοπαθής περιτονίτιδα: Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;
Η πρωτοπαθής περιτονίτιδα είναι πιο συχνή σε άτομα που παρουσιάζουν καταστάσεις που εξασθενούν την άμυνα του οργανισμού ή μεταβάλλουν τη σύνθεση του ασκιτικού υγρού.
Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
- Ηπατική κίρρωση με ασκίτη, η συχνότερη υποκείμενη αιτία.
- Νεφρωσικό σύνδρομο ή άλλες παθήσεις που προκαλούν συσσώρευση υγρού στην κοιλιά.
- Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια ή ασθενείς σε περιτοναϊκή κάθαρση.
- Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, λόγω χρόνιων νοσημάτων ή φαρμακευτικής αγωγής.
- Παρατεταμένη νοσηλεία ή χρήση καθετήρων, που αυξάνουν τον κίνδυνο βακτηριακής λοίμωξης.
Η αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου είναι σημαντική για την έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη της νόσου, καθώς τα συμπτώματα μπορεί αρχικά να είναι ήπια και να εξελιχθούν γρήγορα.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Η πρωτοπαθής περιτονίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί με συμπτώματα που συχνά είναι ήπια ή μη χαρακτηριστικά, ιδιαίτερα σε ασθενείς με χρόνια ηπατική νόσο. Τα συχνότερα περιλαμβάνουν:
- Πυρετό, με ή χωρίς ρίγη
- Κοιλιακό πόνο ή ευαισθησία στην κοιλιακή χώρα
- Ναυτία και έμετο
- Απώλεια όρεξης και κόπωση
- Διόγκωση της κοιλιάς λόγω αύξησης του ασκιτικού υγρού
- Διάρροια ή δυσκοιλιότητα
- Αλλαγές στη νοητική κατάσταση, όπως σύγχυση ή υπνηλία, ιδίως σε ασθενείς με κίρρωση
- Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, χαμηλή αρτηριακή πίεση και σημεία καταπληξίας
Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σταδιακά ή αιφνίδια, καθιστώντας απαραίτητη την άμεση ιατρική αξιολόγηση.
Πρωτοπαθής περιτονίτιδα: Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της πρωτοπαθούς περιτονίτιδας βασίζεται στον συνδυασμό της κλινικής υποψίας και των αποτελεσμάτων ειδικών εξετάσεων.
Το πρώτο και σημαντικότερο βήμα είναι η παρακέντηση του ασκιτικού υγρού, ώστε να ληφθεί δείγμα για ανάλυση. Στο εργαστήριο εξετάζονται:
- Ο αριθμός των πολυμορφοπυρήνων (PMN), ο οποίος όταν υπερβαίνει τα 250 κύτταρα/mm³ αποτελεί ισχυρή ένδειξη λοίμωξης.
- Η καλλιέργεια του υγρού για την ανίχνευση βακτηρίων.
- Η πρωτεΐνη, η γλυκόζη και το pH του ασκιτικού υγρού, που βοηθούν στη διαφοροποίηση από άλλες αιτίες φλεγμονής.
Παράλληλα, πραγματοποιούνται αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις, όπως ολικός αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων, δείκτες φλεγμονής (CRP) και νεφρική λειτουργία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν απεικονιστικές εξετάσεις, όπως υπερηχογράφημα ή αξονική τομογραφία κοιλίας.
Αυτές βοηθούν να αποκλειστεί η δευτεροπαθής περιτονίτιδα ή άλλη ενδοκοιλιακή βλάβη.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι καθοριστική, καθώς επιτρέπει την άμεση έναρξη της κατάλληλης θεραπείας και βελτιώνει σημαντικά την πρόγνωση του ασθενούς.
Πώς θεραπεύεται;
Η θεραπεία της πρωτοπαθούς περιτονίτιδας πρέπει να ξεκινά άμεσα, μόλις τεθεί η διάγνωση, προκειμένου να αποφευχθούν σοβαρές επιπλοκές.
Η βασική προσέγγιση είναι η χορήγηση ενδοφλέβιας αντιβιοτικής αγωγής, η οποία στοχεύει στα μικρόβια που ευθύνονται συχνότερα για τη λοίμωξη. Συνήθως χρησιμοποιούνται αντιβιοτικά ευρέος φάσματος, τα οποία στη συνέχεια προσαρμόζονται με βάση τα αποτελέσματα της καλλιέργειας του ασκιτικού υγρού.
Παράλληλα, χορηγείται ενδοφλέβια λευκωματίνη, που βοηθά στη διατήρηση της κυκλοφορικής σταθερότητας και μειώνει τον κίνδυνο νεφρικής ανεπάρκειας.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει επίσης:
- Παρακολούθηση ζωτικών σημείων και εργαστηριακών δεικτών για την αξιολόγηση της ανταπόκρισης.
- Αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας, όπως η διαχείριση του ασκίτη ή της ηπατικής νόσου.
- Επανέλεγχο του ασκιτικού υγρού μετά από 48 ώρες θεραπείας, ώστε να επιβεβαιωθεί η μείωση των πολυμορφοπυρήνων και η αποτελεσματικότητα της αγωγής.
Σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενων επεισοδίων ή αυξημένου κινδύνου υποτροπής, μπορεί να χρειαστεί μακροχρόνια προληπτική αγωγή με αντιβιοτικά, υπό στενή ιατρική παρακολούθηση.
Πρωτοπαθής περιτονίτιδα: Πρόληψη και ιατρική παρακολούθηση
Η πρόληψη της πρωτοπαθούς περιτονίτιδας βασίζεται κυρίως στη σωστή διαχείριση των παθήσεων που ευνοούν την εμφάνισή της, όπως η ηπατική κίρρωση και ο ασκίτης.
Η συστηματική ιατρική παρακολούθηση ασθενών με ασκίτη είναι καθοριστικής σημασίας. Ο τακτικός έλεγχος του ασκιτικού υγρού, η ρύθμιση της λήψης διουρητικών και η παρακολούθηση της νεφρικής λειτουργίας μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο λοίμωξης.
Σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο υποτροπής, μπορεί να συστηθεί προληπτική χορήγηση αντιβιοτικών, υπό στενή ιατρική επίβλεψη, με στόχο την αποφυγή νέων επεισοδίων.
Επιπλέον, η πρόληψη της σήψης και της ηπατικής επιδείνωσης απαιτεί την έγκαιρη αντιμετώπιση κάθε λοίμωξης. Η αποφυγή αλκοόλ και η ισορροπημένη διατροφή, σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού, συμβάλλουν ουσιαστικά στη διατήρηση της υγείας.
Η τακτική επικοινωνία με τον χειρουργό και η τήρηση του εξατομικευμένου θεραπευτικού πλάνου είναι καθοριστικής σημασίας.
Αποτελούν τα σημαντικότερα βήματα για τη διατήρηση της υγείας και την αποτροπή υποτροπών της νόσου.
Εάν παρουσιάζετε συμπτώματα που μπορεί να σχετίζονται με πρωτοπαθή περιτονίτιδα ή πάσχετε από ηπατική νόσο με ασκίτη, είναι σημαντικό να ζητήσετε άμεσα ιατρική εκτίμηση.
Επικοινωνήστε με τον Γενικό Χειρουργό Δρ. Αναστάσιο Τσεχπενάκη για έγκαιρη διάγνωση και ολοκληρωμένη θεραπευτική αντιμετώπιση, προσαρμοσμένη στις ανάγκες σας.
